In de designwereld is een raster of een grid een (meestal onzichtbare) structuur die wordt gebruikt om visuele elementen op een bepaalde manier te plaatsen. Vroeger werden rasters veel gebruikt voor drukwerk zoals tijdschriften, posters en boeken. Tegenwoordig worden rasters ook veel gebruikt in webdesign, logo-ontwerp, app-ontwerp, etc. En wij kunnen ook niet zonder; ze helpen ons bij het ontwerpen van bijvoorbeeld infographics, presentaties en rapporten.
Wat maakt het gebruiken van een raster zo populair?
Er zijn veel redenen waarom rasters nuttig zijn. Het belangrijkst is dat het helpt bij het neerzetten van een goede lay-out. Een raster is een goede en sterke basis voor je ontwerp. Het helpt bij het creëren van orde, structuur en consistentie in een lay-out. Het ondersteunt bij het opdelen in secties en het uitlijnen van visuele elementen. En dat kan vervolgens weer helpen om relaties tussen elementen te creëren.
Hoe ziet een raster eruit?
Er zijn verschillende ‘soorten’ die je kunt overwegen, afhankelijk van de inhoud. Een paar ‘klassiekers’ die vaak worden gebruikt zijn het kolommenraster, modulaire raster, hiërarchische raster en basislijnraster.
Kolommenraster
Het meest gebruikte raster is het eenvoudige en praktische kolommenraster. Het verdeelt de pagina in verticale zones. Afhankelijk van de hoeveelheid informatie, kan een kolommenraster variëren van twee tot meerdere kolommen.
Wanneer kies je voor het kolommenraster? Het is vooral praktisch bij grote hoeveelheden tekst. Visuele hiërarchie is makkelijk neer te zetten met een kolommenraster vanwege de stroom van links naar rechts.
Modulaire raster
Een ander veelgebruikt grid is het modulaire raster. Het bouwt voort op het kolommenraster met de toevoeging van horizontale rijen. Het verdeelt de pagina in meerdere vierkanten of rechthoeken. De inhoud wordt geplaatst in of uitgelijnd met een gecreëerd vierkant vlak.
Wanneer kies je voor het modulaire raster? Omdat modulaire rasters veel gebieden (vlakken) creëren, kan de inhoud op meer alternatieve manieren worden geplaatst. Dat leidt tot een meer dynamisch ontwerp. Door deze veelzijdigheid zijn modulaire rasters populair.
Hierarchisch raster
Het kolommen- en modulaire raster hebben een neutrale structuur. Het hiërarchische raster heeft dat minder, omdat de vlakken verschillende groottes hebben. Daarmee wordt orde en prioriteit aangegeven. Bij dit raster is er altijd een vlak die duidelijk het primaire focuspunt is. Hoewel je de voorgaande rasters ook kan gebruiken om een duidelijke hiërarchie aan te geven, doet het hiërarchische raster dit overdreven. Het wordt vaak gebruikt als er een element is wat er echt uit moet springen.
Dit raster is vooral populair bij het ontwerpen van posters. Dan heb je namelijk bijna altijd een element wat de aandacht moet trekken.
Basislijnraster
Het basislijnraster bestaat uit alleen maar horizontale lijnen die de hele pagina vullen. Het wordt meestal niet gebruikt om visuele elementen te structureren (zoals de vorige rasters), maar vooral om tekst te organiseren. Ze creëren een verticaal ritme waardoor de plaatsing van de tekst niet willekeurig voelt. Basislijnrasters komen vaak voor bij ontwerpen met veel tekst, zoals bij het ontwerpen van tijdschriften en brochures.
Andere rasters
Er zijn nog veel meer alternatieve rasters, zoals axiale rasters, diagonale rasters, radiale rasters, etc. Deze komen minder vaak voor in ons vakgebied, maar zijn toch even het benoemen waard. Je kunt het zo gek maken als je wilt en tóch een gestructureerd (en daardoor uitnodigender) design neerzetten.
Kortom, gebruik een raster
Het gebruiken van een raster vinden wij ontzettend handig en behulpzaam. Het zorgt voor structuur en consistentie. Dat maakt informatie uitnodigender en helpt bij het begrip.
Wil je het qua stijl juist speelser en losser? Start met een grid en ga daarna met een aantal elementen schuiven en buiten de lijnen spelen. Zo voorkom je dat speels rommelig of onoverzichtelijk wordt.
